BEKIMI I SHEKUJVE

NEXHAT REXHA: BEKIMI I SHEKUJVE, BUKURESHT 2009
Teilen

Heute um 02:46

Bekimi i shekujve
E Merkure, 29-07-2009, 07:04pm (GMT+1)
NEXHAT REXHA: BEKIMI I SHEKUJVE, BUKURESHT 2009

Këto ditë, në bashkëveprim me Bashkësinë Kulturore të Shqiptarëve të
Rumanisë, e pa dritën e botimit në Bukuresht, një vepër e re e poetit
kosovar, Nexhat Rexha, „Bekimi i shekujve”, i përkthyer në gjuhën
rumune nga autori i këtij shkrimi, me një medalion estetik të poeteshës
Monika Mureshanu (Stolia e artë e poezisë shqipe), dhe pasthënien e
eseistit Marius Qelaru, ka rreth 100 faqe dhe strukturohet në tre
kapituj: Dalje nga Ferri i Dantes, Gjeografia e dhembjes dhe një
kaptinë me poezi të autorit në gjuhën shqipe. Titujt e lëndës poetike
që del në gjuhën rumune (55 poezi), parathënia, pasthënia dhe
bibliografia e autorit dalin në të dy gjuhët. Përndryshe, veprat e
autorëve shqiptarë dhe antologjitë e përbashkëta, gëzojnë fatin të
prezantohen në revista të ndryshme letrare që dalin në një tirazh të
lartë (në Bukuresht dhe provincë), gjë që ndikon që admirimi ndaj
Kosovës letrare të depërtojë gjithandej. Gjatë kësaj vere pritet ta
shohin dritën e botimit në Bukuresht edhe dy autorë nga Kosova: Sabile
Keçmezi-Basha me vëllimin Anatomia e dashurisë dhe Hysen Këqiku
(Melodia e pritjes), si dhe antologjia Nuset e fjalës me 5 autorë
rumunë dhe 5 autorë shqiptarë (Beqir Musliu, Miradije Ramiqi, Shaip
Beqiri, Sabile Keçmezi-Basha dhe Adem Abdullahu), pas të cilës pasojnë
edhe antologji tjera me vargjet e Agim Vincës, Fehmi Ajvazit, Abdulla
Konushevcit etj. (



Dhembja kosovare e gërshetuar me shpresë dhe qëndresë

MariusChelaru

Viteve të fundit kemi patur kënaqësinë të lexojmë krijime poetike të
autorëve shqiptarë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia apo nga anë tjera
të botës, duke deshifruar në to vlera të ndryshme stilistike, tematike
etj. Kështusoj, kemi konstatuar se letërsia shqipe mbështetet mbi vlera
të mirëfillta në të gjitha pikëshikimet, duke “ndenjur në këmbë”, në
Europë, jo vetëm përmes Ismail Kadaresë, ky i fundit njëri nga
shkrimtarët më të mirë të botës që meriton të lexohet, njësoj siç
meritojnë të lexohen edhe përkthimet e nënshkruara nga Baki Ymeri,
edhepse pjesa dërmuese e tyre u përkasin autorëve kosovarë, ndër të
cilët, ja, edhe Nexhat Rexha me vëllimin e tij të parë që del në Rumani.

Përnga pikëshikimi stilistik, Nexhat Rexha hyn në Kështjellën e Poezisë
me guxim dhe sukses, duke qëndruar mbi një shkallë të lartë vlerash
reale, duke konstatuar se në vargjet e tij gjenden edhe disa elemente
të cilat i japin impuls përforcimit të forcës ekspresive, duke ia
mundësuar një diskurs poetik më domethënës. Në këtë kontekst, siç
dëshmon me poemat e këtij vëllimi, autori rradhitet në galerinë e
poetëve kosovarë për të cilët pavarësia e Kosovës është një objektiv i
planit të parë, subjekt në të cilin gërshetohen dhembjet e vendlindjes
dhe njerëzve të tij, mitet e popujve në rajon, të cilat kundërvihen e
çiftëzohen nga rasti në rast, së bashku me tmerret, shpresat etj.

Kështu, poezia e tij graviton në interiroritetin e këtij territori
tematik, ndërmjet poleve që e përbëjnë historinë e përbujshme të
rajonit dhe pavarësinë e tij („një ëndërr e trishtuese/ që fillon dhe
mbaron në kolonën/ me plagë qëndrese e lindje të reja/ për një ditë
pranvere/ në Kosovë”). Në vizionin e tij, atje njerëzit kanë përjetuar
një „kohë apokaliptike”, por „ardhmëria është këtu/ shihet në çdo
pëllëmbë/ të kesaj toke enigmë”, një vend që, ndërkaq do të mbetet i
prekur nga e shkuara e përgjakur, jo vetëm e njerëzve por edhe e
atdheut me trupin „e kafshuar/ në nëntëdhjetenëntë tmerre”. Është
vështirë të bësh fjalë për motive tjera në poemat e zgjedhura në këtë
vëllim, historia, e shkuara tronditëse, dallgët e luftës që kanë
mbuluar çdo gjë duke lënë gjurmë mbi shekujt e një trashëgimie
shtypëse: „të gjitha rrugët e Kosovës/ janë përmbushur me ankth e
mllef”. Dhembja kosovare e përfshin gjithë universion poetik të
autorit, ndaj edhe po ndalemi mbi këto aspekte që zgjojnë kurreshtjen
tonë.

Qirinjtë e kësaj toke gjithnjë kanë lëshuar dritë

Në substrat mund të flitet edhe për një një vizion të autorit lidhur me
mënyrën në të cilën vendet tjera („Europa”) e ka receptuar situatën në
brigjet e atdheut të tij, duke e kundruar në njëfarë mënyre edhe sot e
kësaj dite. Kështu, në një botë të shtypur nga konfliketet interetnike
„me terrenin e shtruar në rrugët e ngushta/ andej e këndej Urës së
Ibrit”, ja, shkruan autori: „Ndërlidhja epokale edhe kësaj radhe/
mbetet pa finale”, ndërsa Europa është një vend i „testimeve pa
strategji”, ndërsa Kosova, „pa gjumë në këtë imazh anemik”. Në anën
tjetër, koha në të cilën jeton autori është vizioni i tij, një vizion i
„ironisë” në të cilin „heronjtë hahen mes veti”, apo „lëpijnë eshtra/
duke u rrokullisur”, në kohën kur „protagonsitët e oborrit/ dergjen
para mikrofonave”; historia është „pa shpirt”, por njerëzit duhet ta
kuptojnë, thekson autori, ngase atëherë kur derdhet gjaku, vetëflijimi
bëhet „domosdoshmëri”. Kjo, madje edhe në kohët tona, ligjëron
poetikisht Nexhat Rexha: „Qirinjtë e kësaj toke/ gjithnjë kanë lëshuar
dritë”, ndërsa, në „polin” tjetër, „shëtisnin trotuareve shkelësitë/ pa
ndërgjegje nëpër shekuj”.

Nëse do të përfitojë me kohën forcën e shprehjes që do ta rradhiste
pranë disa poetëve të famshëm kosovarë (një pjesë tashmë e përkthyer te
ne), mund të vërejmë në këtë vëllim, një plus lidhur me disa shprehje
si: „paqa e ftohtë tymon Gërmadhat me pamjen e mureve arkaike”; „kur ka
rënë Troja/ Odiseu e ka kalëruar kohën e humbur”; „derisa i lodhëm
buzët për një jetë”; „librin e buzëqeshjes”; „telegramat e shtypjes
vrastare”; „ta zë lotin e dritës në supe” etj., elemente me
origjinalitet dhe unitet të mirëfilltë tematik. Këto duke i thënë, mund
të konkludojmë se autori shkruan një poezi në përkufizimet e lirikës së
„angazhuar”, ngase e shkuara për të don të thotë një varg i gjerë
luftërash për pavarësinë e vendit („ku-ku për ne/ sa shekuj jemi pre”),
ngase ka përjetuar kohëra kur vendi i tij kishte „gjuhën e luftës”, por
në të cilin edhe „malli e ka mundur indiferencën memece/ në kohën kur
plagët kullojnë qelbin e kohës së shëmtuar”, ndërsa ardhmëria don të
thotë shpresë dhe qëndresë. Kështu pra, falë Baki Ymerit, një vëllim i
ri i një poeti kosovar, vjen ta përmbushë, para lexuesitrumun,peisazhi
e lirikës shqipe.